ماه امام رضا علیه السلام
در تقویم روزهای سال، ذیقعده یازدهمین ماه قمری است. در این ماه شادی و غم به هم آمیخته، آغازی همراه با سرور و سرود، و پایانی همراه با اندوه دارد. این ماه را می توان ماه امام هشتم علیه السلام نامید؛ چراکه در ابتدای آن ولادت خواهر گرامی ایشان حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام و در یازدهم این ماه ولادت خود آن حضرت واقع شده است. زیارت مخصوص آن امام همام نیز در ۲۳ این ماه توصیه شده و در پایان این ماه شهادت فرزند گرامی امام هشتم علیه السلام ، حضرت جواد علیه السلام رخ داده است. شهادت آن روح بزرگ الهی را به پیروان راستین اهل بیت تسلیت می گوییم.
ولادت
هشتمین امام معصوم علیهم السلام در انتظار پسر و شیعیان در تب و تاب رؤیت جمال جوادالائمه علیه السلام بودند. حدود چهل و هفتمین بهار عمر امام رضا علیه السلام سپری می شد، اما هنوز شمع فرزندی کاشانه پر فروغش را فروزان نساخته بود. تا آن که در رجب سال (۱۹۵ ه) شهر مدینه و خانه امام به نور جمال امام جواد روشن شد. ولادت آن امام به تمامی شایعات درباره بی وارث بودن امام رضا علیه السلام پایان بخشید و دلهره و اضطراب مربوط به تداوم نسل امامت را از دل شیعیان زدود.
نام و القاب
نهمین ستاره برج امامت و یازدهمین کوکب درخشنده عصمت و طهارت که نخستین و آخرین فرزند پیشوای هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام بود، «محمد» نام یافت تا تجدید کننده خاطرات و مجاهدات نیای بزرگوارش، پیامبر عالی قدر اسلام باشد. بعدها بر اثر زهد و تقوایی که از او مشاهده شد به لقب «تقی» موسوم گردید و در دلی بخشندگی و سخاوتی که در راه خدا داشت به لقب «جواد» نیز معروف شد. از دیگر القاب آن امام می توان از زکی، مرتضی، مختار، و متّقی نام برد.
جواد
امام نهم را با نام «جواد» می شناسند. این لقب از واژه «جود» گرفته شده است و به معنای بخشنده و ایثار کننده در راه خدا و خلق آمده است.
امام جواد علیه السلام دست بخشنده و بصیرت کامل در راه شناسایی نیازمندان داشت و مردم از عطایا و عنایات و مهر و محبت های او بهره ها می جستند. در این باره علی بن عیسی صاحب کتاب کشف الغُمّه چنین می گوید: «امام جواد علیه السلام سرور بخشندگان و مصداق بخشندگی و کرامت بود؛ چون احسان و کرامت از سجایا و خصایص ذاتی و طبایع ملکوتی ائمه طاهرین علیه السلام بوده است و هم آنانند که دریای فضل و کرم الهی می باشند.
شخصیت امام جواد علیه السلام از دیدگاه دانشمندان
سخنان و مناظرات امام جواد علیه السلام و حلّ مشکلات بزرگ علمی و فقهی توسط آن حضرت، تحسین و اعجاب دانشمندان و پژوهشگران اسلامی اعم از شیعه و سنی، را برانگیخته و آنان را به تعظیم در برابر عظمت علمی و امام وا داشته بود. به عنوان نمونه سِبط ابن جوزی درباره مقام بلند امام چنین گفته است: «او در علم و تقوا و زهد و بخشش بر روش پدرش بود».
ابن حجر هیتمی درباره ایشان می نویسد: «مأمون او را به دامادی انتخاب کرد؛ زیرا با وجود کمی سن، از نظر علم و آگاهی و حلم، بر همه دانشمندان برتری داشت». شیخ مفید و فتّال نیشابوری که از بزرگان شیعه هستند از آن حضرت چنین یاد می کنند: «مأمون شیفته او شد؛ زیرا می دید که با وجود کمیِ سال از نظر علم و حکمت و ادب و کمالِ عقلی، به چنان رتبه والایی رسیده که هیچ یک از بزرگان علمی آن روزگار بدان پایه نرسیده اند.
کاظمین
پیکر پاک امام جواد علیه السلام را در میان اندوه پیروان و عزادارانش در کنار قبر نیای گرامی اش، امام موسی بن جعفر علیه السلام در گورستان قریشِ بغداد به خاک سپردند. این محل که مزار پاک شهدای علوی و سادات بود، پس از انتقال بدن پاک امام موسی بن جعفر از زندان بغداد، کاظمیه خوانده شد و پس از شهادت حضرت جواد علیه السلام و دفن ایشان در این محل، آن را کاظمین نامیدند. این شهر از دیر باز فرودگاه فرشتگان الهی، زیارتگاه عاشقان و ارادتمندان اهل بیت، پناهگاه درماندگان و ستم دیدگان و مأمن و مأوای مردمانی بوده است که حاجات خویش را از پرتو وجود آن در امام گرامی می جسته اند. روح و ریحان الهی نثار روان بلندشان باد.
